Alfred Nobel tarafından kurulan Nobel Vakfı’nın verdiği ve “insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek” amacını taşıyan prestijli ödül Nobel, ilk olarak 1901 tarihinde verilmeye başlanmış. O günden bugüne 900 – 1000’e yakın Nobel ödülü dağıtılmış ve ilk Nobel ödülü alan kadın Marie Currie olmuş. Ödül kazananların geneline bakıldığında neredeyse yüzde 5-6’sının kadın, gerisinin erkek olduğunu görüyoruz. Keşke daha fazla kadın olsaymış ama yapılacak birşey yok.
Türkiye’den yıllar boyunca toplam 10 -15 başarılı isimde Nobel’e aday gösterilmiş, fakat sadece iki tanesi ödül kazanabilmiş. Kazananlar ise Edebiyat yazarı Orhan Pamuk ile Kimya profesörü Dr. Aziz Sancar. Orhan Pamuk, ödülünü 2006 yılında Edebiyat dalında alırken, 2015 yılında ikinci kez Nobel ile bizi gururlandıran Türk, Prof. Dr. Aziz Sancar ise hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde Kimya dalında bu ödüle layık görülmüş.
Nobel ödülünün her yıl dünya çapında 6 daldan (Fizik, Edebiyat, Kimya, Barış, Ekonomi, Fizyoloji veya Tıp) bazen 5-6, bazen 10-15 kişiye verildiğini düşünürsek, sayın Aziz Sancar ile ne kadar övünmemiz gerektiği ortada. Bu sebeple daha önce de kanser tedavisi ile alakalı ödüller almış olan ve yıllarını dünyaya faydalı olmak için harcamış1946 Mardin doğumlu Prof. Dr. Sancar’ı gönülden tebrik ediyorum. Keşke yüz yüze görme imkanım olsa, onun sağlık alanındaki çalışmalarını uzun uzun dinlesem..
Dünya çapında iki Nobel’li Türk olabilir ama birde aday olup ödül alamamış olanlar var. Yeri gelmişken bu konu içerisinde onlarında isimlerini anmak istiyorum. Hepsi Türkiye’nin gururu ve yeni nesillere güzel örnekler.
Nobel’e Aday Olan Türkler
Büyük yazarlar Yaşar Kemal ve Leyla Erbil, ABD’deki doktora çalışmaları sırasında bulduğu “sıvı metal” teknolojisi ile cep telefonunda devrim yapan Dr. Atakan Peker, kalp hastalıkları ve diyabete kalıcı çözüm peşinde koşan Harvard Üniversitesi’nden Prof. Gökhan Hotamışlıgil, ölümcül Alexander hastalığına gen tedavisi geliştiren Doç. Bahri Karaçay, ABD’deki laboratuvarında ekibiyle yaptığı araştırmalarla mobil teknolojilerin geleceğine yön veren Prof. İlhan Akyıldız, Nobel’e aday gösterilen Türkler olarak tarihe geçtiler.
Ödülü kazanmak daha önemli olsada aday olmakta ayrı bir onur. İnşallah ülkemizden daha fazla bilim insanları çıkar ve dünyaya faydalı çalışmalar ile adımızı duyurmaya devam ederiz.
Geçmişten bugüne ödül alan isimlere bakmak isterseniz bu sayfaya bakabilirsiniz.