Tetanos ya da kazıklı humma, gram-pozitif, anaerobik bir basil olan Clostridium tetani bakterisinden ileri gelen, çizgili kaslarda uzun süreli sertleşme ve kasılmayla belirginleşen toksik, ölümcül bir enfeksiyon hastalığıdır.
Toprakta yaşayan Clostridium tetani, derideki bir yara, çizik vb (portantre) aracılığıyla organizmaya girmesinden kaynaklanan hastalıkta, kuluçka süresi 8-16 gündür. Tetanos hastalığı bu kuluçka döneminden sonra çene kasılmasıyla ortaya çıkar ve bu kasılma tüm vücuda yayılır. Tetanos aşısı yapılmazsa tetanos hastalığına yakalanan kişi ölebilir.
Dikkat! Bazı uzmanlar tetanos hastalığının sadece paslı obje yaralanmalarından değil, genel çizik ve yaralanmalardan da ortaya çıkabileceğini, bu sebeple düzenli olarak (her 5-10 yılda bir) aşı olunmasını öneriyorlar.
Bu nedenle tetanos aşısı, vakadan sonra ilk 24 saat içinde mutlaka yaptırılmalıdır. Vaka dışında ise tetanos aşısını 10 yılda bir yaptırmanız sizi koruyacaktır. Özellikle paslanmış metallerin neden olduğu hafif yaralanma olaylarında dahi hastaneye başvurmak çok önemlidir.
Korunmak için;
- Paslı yüzeylere temas etmemek,
- Yaraların antiseptik solüsyonlarla temizlenmesi,
- Kapalı ortam oluşturabilecek yaraların oksijenli su ile dezenfekte edilmesi,
- Tetanos aşısı olmak gerekmektedir.
Not: Tetanos aşısı sol veya sağ omuzdan yapılır, aşı olmak için aç yada tok olmanız önemli değildir. Aşıdan sonra 2 gün duş almamalısınız. Bazı bünyelerde aşıdan sonra 1-2 gün kas ağrıları görülebilir. Ve eğer olay yeniyken hastanenin Acil servisine giderseniz ücretsiz olarak iğnenizi yaptırabilirsiniz. Eczanelerde iğne fiyatı 15-30 TL aralığında değişebilir.
Aşının Koruyuculuğu; Aşının en etkili olduğu dönem ilk beş yıldır. Bu süre zarfında aşının hastalıklara karşı daha fazla dirençli olduğu, beş yıl sonrasında ise bu etkinin azaldığı görülmektedir.
Tetanos belirtileri;
- Çene Kası Sertleşmesi: Tetanosda genel olarak ilk belirti, çeneyi kontrol eden kaslarda spazmlar oluşmasıdır. Spazm sırasında kaslar katıdır ve çene kapalı şekilde sıkıca kilitlenir. Çene kaslarında ki kasılmalar sebebiyle salya akması tetanos belirtilerinden biridir.
- Boyun Sertleşmesi: Tetanos zehri vücutta aşağı doğru indikçe diğer organlarda tetanos belirtileri göstermeye başlar mesela; çene ve yüz spazmlarını boyun sertleşmesi izler.
- Yutkunma Zorluğu: Boyun sertleşmesinden kısa bir süre sonra yutkunma zorlukları tetanos belirtisi olarak baş gösterebilir. Yutkunmayla ilgili kaslardaki spazmlar yutkunma için gerekli bu işbirliğini bozduğu için yutkunma zorlukları baş gösterir.
- Solunumda meydana gelen güçlükler
- Ateşle birlikte terleme ve baş ağrısı
- Yüzdeki Spazmlar: Yüzde oluşan spazmlar da yine tetanosun erken dönem belirtileri arasındadır. Çene kaslarındaki spazmlarla aşağı yukarı aynı anda başlar. Yüzdeki kas spazmları doğal olmayan yüz ifadelerine yol açar. Ağız çevresindeki spazmlar kişinin yüzünde tuhaf bir gülümseme ifadesi oluşmasına neden olabilir.
- Genellikle midede gerçekleşen istemsiz ağrılı kasılmalar
- Tansiyon yükselmesi ve yüksek kalp hızı
- Vücudun genelinde ağrılı kas tutulmaları ve idrar tutamama
Merak Edilen: Hamilelikte tetanos aşısı aç karnına mı yapılır? Tok karnına mı yapılır?
Sorunuzun Cevabı: Aç yada tok olmanız fark etmez.
Merak Edilen: Kedi ve köpek ısırığında da tetanos aşısı yapılır mı?
Sorunuzun Cevabı: Evet, 1 doz tetanos, 4 doz kuduz aşısı yapılır.
Merhaba efendim, 8 gün önce paslı bir demir elimi kesti. İhmal ettim aşıya gitmedim. İki gündür bazı belirtileri yaşıyorum. Bugün yapılan açının faydası olur mu? İyileşmek için ne yapmalıyım.
@Serhat; Merhaba, geçmiş olsun. Aşının faydasını merak etmek yerine bence acil servise gidip durumu anlatmalısınız. Farklı tedavi yöntemleri yada gözetim gereken durumlar varsa ona göre bir yol izleyeceklerdir. Yada gözlemlediğiniz belirtiler farklı bir rahatsızlıktan yada psikolojik de olabilir. Bence en kısa sürede bir hastaneye gidin.
Hocam merhabalar kolay gelsin hocam az önce yolda yürürken bi köpek baldırımdan ısırdı ama kanama yok hocam yani küçük bi dişinin izi çıkmış orası da kan topladı zaten pantalonun dahi yırtılmadı ısırma değil yani sıkıştırdı diyelim ve hocam benim öncesinde ayağıma çivi batmıştı siz aşı ol demiştiniz 17mart tarihinde ben aşıyı oldum şimdi de bi aşı olmama gerek var mı ?
@Enes palvan; Merhaba, geçmiş olsun. Köpek ısırdığında tetanos yanında kuduz aşısı da olunur ama köpeğin kuduz olduğunu düşünmüyorsanız, kanama olmadıysa sorun çıkmayacaktır. Ama sokak köpeklerinin geneli aşısız oluyor, imkanınız varsa bir doktora görünün ve uygun görürlerse aşı yaptırırsınız.
Merhaba sokak kedisi tırnaklarını bacağıma geçirdi ve tırnak izleri kızardı olayın üstünden 24 saat gecikti kuduz veya tetenoz aşısı olmak gerekli mi
@Gözde; Merhaba, geçmiş olsun. Sürekli kediler tarafından tırmalanan birisi olarak şunu söyleyebilirim; eğer kedi ısırmadıysa, kedide herhangi bir terslik, rahatsızlık gözlemlemediyseniz kuduz aşısı yaptırmanıza gerek yok. Ama yinede olayın hemen ardından kolonya ve dezenfektan maddeler ile yaralı bölgeyi temizlemeniz gerekir.
Merhaba,
Birkaç ay önce elimi kestiğim için tetanoz aşısı oldum. Uzun süreli koruma sağlaması için aşı karnemi verdiler ve buna göre aşı olmamı söylediler. ikinci dozu birincisinden tam 1 ay sonra vuruldum. 3. doz için ilk aşıdan 6 ay sonra tekrar aşı olmam gerekiyormuş. Tarih olarak ilk dozun üzerinden tam 6 ay geçtikten sonra yapılması zorunlu mudur yoksa 6 ay tamamlandıktan birkaç gün ya da hafta sonra aşıyı yaptırmak koruma sağlamasını engeller mi?
@gonca; Merhaba, geçmiş olsun. Aşıyı geç yaptırmanız önceki aşıların koruyuculuğunu azaltmaz.
gitarımın teleri çok az olsada biraz paslıydı
ve çalarken biraz çalmayı abartdıgım için parmagımı
keşdim çok küçük bi yara çok az kanamısdı
ama aşı olmam gerekir mi?
@bgöghj; Merhaba. Bildiğim kadarıyla gitar telleri metal olmuyor. Aşı olmanızı gerektiren bir durum yok.