Hem kiracılara hemde ev sahiplerine yardımcı olacak bir yazı paylaşıyorum bu sefer.. Bildiğiniz gibi (yada yeni öğreneceğiniz gibi) yeni borçlar kanunu’na göre (Temmuz 2012) “ev sahibi zam hakkı”, Üretici Fiyatları Endeksi (yani ÜFE) rakamları ile sınırlandırıldı. Bu uygulama ile kira artışlarının da artık enflasyon oranları ile belirlenmesi zorunluluğu getirilmiş oldu. Ve tabi ki ev sahibi kontrat yenileme aşamasında bu oranlara uymadı mı? kiracının da ev sahibini mahkemeye verme şansı doğmuş oldu.
GÜNCELLEME // EYLÜL 2018:
20 Eylül 2018 tarihi itibari ile kira artış oranı hesaplamalarında Üfe rakamlarının yerine Tüfe rakamlarının baz alınması kararı alındı. Kira zammı düzenlemesi Yeni Ekonomi Programı’nda şu şekilde yer aldı:
“Kira artış oranına dair üst sınır, döviz kuru veya emtia fiyatlarındaki gelişmelere duyarlılığı yüksek olan üretici fiyatları yerine tüketici fiyatlarına göre belirlenecektir.”
Yani yeni sistemde kira artış oranı hesaplayacak olanların ÜFE üzerinden değil TÜFE oranları üzerinden hesaplama yapması gerekiyor.
ÖRNEK:
http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=searchYeni sistemde yukarıdaki bağlantıya gittiğinizde açılır listeden “Tüketici Fiyat Endeksi“ni seçmelisiniz. Seçim yaptıktan sonra sayfanın hemen altında 1 ay geriden tüm tüketici fiyat endeksi bültenlerini göreceksiniz. En üstteki yeni tarihli olanı açarak güncel TÜFE artış oranlarına bakacaksınız. Örneğin Ağustos 2018 bülteninde 12 aylık TÜFE artış oranı 12.61 diyor. Aynı ayın 12 aylık ÜFE artış oranı ise 18.78. Bu durumda kira artışını en fazla %12.61 oranında hesaplayabileceksiniz. %18.78 değil.
YEP ile yapılan bu değişiklik yürürlükte kaldığı sürece TÜFE daha düşük gerçekleştiğinden kira artış oranları daha az olacak. Sistem yine eski şekilde ÜFE’ye geri çevrilirse de aşağıdaki anlatımda olduğu gibi hesaplamalara devam edeceğiz.
ESKİ ÜFE HESAPLAMA YÖNTEMİ:
Kira artış oranı nasıl hesaplanıyor?
Örnekleyelim; Ev sahibisiniz yada kiracısınız ve kira sözleşmesini bu ay (Ekim 2013) yenileyeceksiniz. Hemen TÜİK web sitesinden son yayınlanan ÜFE oranına bakıyorsunuz. Ama aylık artış değil, on iki aylık ortalama!
Diyelim ki sözleşme yenilediğiniz tarihte (örneğin Ekim ayında) henüz ÜFE oranları yayınlanmamış, bu durumda Eylül ayı oranına bakıyorsunuz..
ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) oranları, her ay Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı enflasyon oranları arasında yer alıyor. Örneğin Eylül ayına ait enflasyon oranlarına göre ÜFE, aylık yüzde 0,88 artış göstermiş. Kira artış oranlarında ÜFE oranlarının on iki aylık ortalamaları baz alındığından Eylül ayına ait ÜFE oranı on iki aylık ortalamasına bakıyoruz. Artış %3,58! Buna göre Eylül (yada Ekim) ayında süresi dolan ve yenilenen kira sözleşmelerinde yapılacak kira artışları da yüzde 3,58’den yüksek olamıyor.
ÜFE Oranlarına Nereden Bakıyoruz?
Tabiki güncel aylık ÜFE oranlarını öğrenmek için TÜİK sitesini ziyaret etmemiz gerekiyor. ÜFE on iki aylık ortalamalarına ihtiyaç duyduğunuzda (sitede bir değişiklik yapmadıkları sürece) aşağıdaki bağlantıyı kullanıyorsunuz.
2013 yılında kullanılan bağlantı şuan kullanılamıyor. Güncel ÜFE oranları için aşağıdaki yeni bağlantıyı ziyaret etmelisiniz.
http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search
Yukarıdaki bağlantıya gittiğinizde “Konusu ve Adına Göre Arama” bölümünde açılır kutudan “Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi” seçmelisiniz. Hemen aşağısında tüm bültenler görünecek. En üstteki en yeni tarihli olanı açarak güncel ÜFE artış oranlarına ulaşabilirsiniz. Örneğin Mayıs 2015 bülteninde 12 aylık değişim oranı 6.98..
ÜFE oranları için ayrıca bu bağlantıyıda ziyaret edebilirsiniz, ancak 1 ay geriden geliyorlar(dı).
Not: Tüik aylık üfe artışını ay sonu hesaplayıp açıkladığı için Eylül ayı artışı Ekim ayı başında yayınlanıyor. Mantık olarak da zaten yaşanıp bitmemiş bir Eylül ayı artışını ay başından bilemezsiniz..
Sonuç;
Sonuç olarak Eylül ayına kadar 500 TL olan ev kirası Ekim ayında yenilenen sözleşme ile en fazla %3,58 oranında arttırılarak 518 TL oluyor. He kimse ev sahibi kirayı 518 TL yerine 520 TL yaptı diye mahkemeye vermez ama kanun bu sayede ev sahibine yol göstermiş, kiracıyı da korumuş oluyor.
Konuya kaynak kanun maddesi:
MADDE 344 – Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılmamışsa, kira bedeli, bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla hâkim tarafından, kiralananın durumu göz önüne alınarak hakkaniyete göre belirlenir.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, beş yıldan uzun süreli veya beş yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her beş yılın sonunda, yeni kira yılında uygulanacak kira bedeli, hâkim tarafından üretici fiyat endeksindeki artış oranı, kiralananın durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde tutularak hakkaniyete uygun biçimde belirlenir. Her beş yıldan sonraki kira yılında bu biçimde belirlenen kira bedeli, önceki fıkralarda yer alan ilkelere göre değiştirilebilir.
Sözleşmede kira bedeli yabancı para olarak kararlaştırılmışsa, beş yıl geçmedikçe kira bedelinde değişiklik yapılamaz. Ancak, bu Kanunun, “Aşırı ifa güçlüğü” başlıklı 138 inci maddesi hükmü saklıdır. Beş yıl geçtikten sonra kira bedelinin belirlenmesinde, yabancı paranın değerindeki değişiklikler de göz önünde tutularak üçüncü fıkra hükmü uygulanır.
İş yeri kira artışları için durum farklı;
http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/22991390.asp
Konuya dair yanlışım, eksiğim, hatam varsa lütfen bildirin.
Su anda 500tl kira veriyorum.8.ayda ne kadar kira vermem gerekiyor.ögrenmek istiyorum.isyeri degil daire icin soruyorum.
@bilal atar; Kontratınız Haziran ayında yada Temmuz ayında bitiyorsa güncel ÜFE yıllık değişim oranından yeni kiranız belirlenir. Bitmemiş bir kontrat varken ve kontratta özel bir artış oranı yazmıyorken keyfi olarak kira arttırılamaz. 8 ayla neyi sorduğunuzu da tam anlayamadım ancak yazıya eklediğim yeni linklerden her ay ki ÜFE değişim oranlarına bakarak kira artışlarını hesaplayabilirsiniz.
Ev kiram 600 TL Ağustos 15 te sözleşmem yenileniyor. Artış nedir? Nasıl hesaplanır. Acele yanıtlanırsa memnun olurum.
Saygılar.
Nazik Erol
@Nazik; Temmuz 2015 tarihine göre 12 aylık artış %6.43.
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18655
Ağustosta sözleşme yenilenirken Ağustos oranları açıklanmamış olursa kiranız %6.43'den fazla yani 38-40 TL'den fazla arttırılamıyor. Muhtemelen Ağustos oranlarıda yine %6 küsür civarlarında olacaktır yani artışınız 40 TL veya altında kalacak. Ev sahibi 100 TL vb. artışlar yaparsa bir avukata danışmanızda yarar var.
Şuan 650tl kira veriyorum ocak ayında artış yapılacak acaba ne kadar vereceğim yardımcı olursanız sevinirim
@Fahriye özdemir; Merhaba. Ocak ayı için şuan erken çünkü ÜFE'de Eylül oranı açıklandı. Ocak ayına 3 ay var. Ama yinede yakın oranlar olacaktır, yani en fazla %6-7 artış yapılır. Eylül ÜFE oranlarına aşağıdaki bağlantıdan bakabilirsiniz.
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18657
(…on iki aylık ortalamalara göre %5,92 artış gösterdi..)
Ocak ayı geldiğinde de yazıda anlattığım gibi Aralık ayı yada Ocak ayına ait oranları bulacaksınız.
Yardımcı olması açısından; Örneğin Aralık yada Ocak ayı ÜFE 12 aylık artış oranı %6 çıkarsa kira artışınız en fazla 39-40 TL olacaktır. Üstünde bir artış yapmaya çalışırlarsa konuyu araştırıp hakkınızı arayabilirsiniz.
Merhaba,
Kiracimiz 1500tl kira ödüyor. 16 Nisan 2018’de kirasi artacak. Hangi oran üzerinden artiş gösterilmeli. Bu işleri babamiz takip ederdi rahmetli olunca bize kaldi.
@Ece; Merhaba, Allah rahmet eylesin.
Yazımda paylaştığım gibi bir önceki ayın üfe rakamlarında 12 aylık ortalamaya bakacaksınız. Mart 2018’in 12 aylık ortalaması %15.35. Yani bunun yorumu; %15.35 altında istediğiniz artışı yapabilirsiniz ama üstüne çıkarsanız hukuki olarak kiracı haklı çıkar.
Merhaba
Temmuz ayında ev sahibim kira artışı yaptı 650tl iken 750tl oldu normalde ne kadar olması gerekiyor birde kontrat yenilenmedi yani yeni bi kontrat yapmadılar bundan dolayı evden çıkarma hakları varmı bilgi verirseniz çok sevinirim…
@Tuğba; Merhaba. Kira artışı Temmuz ayında yapıldıysa o zamanın ÜFE oranına göre hesaplama yapmak lazım. Eğer 1 seneden uzun süredir artış yapmıyor ve yeni artış yaptıysa 100 tl artış normal çıkabilir. Fakat her sene artış yapıyorsa ve kontratsız sözde artış yapıyorsa, ayrıca kirayı da banka hesabına değil elden tahsil ediyorsa o zaman suçlu çıkar, ceza bile yerler. Bu sebeple sizi çıkarmayı deneyeceğini sanmıyorum. Ama siz yinede bu konuyu bir hukuk danışmanına sorarsanız daha iyi olur.