Anemi (Kansızlık) Nedir? Önemi Belirtileri Tanısı ve Tedavisi

hasta anemi zps75372028 Anemi (Kansızlık) Nedir? Önemi Belirtileri Tanısı ve Tedavisi

Anemi (kansızlık) pekçok farklı şekilde tanımlanabilen kan rahatsızlığı olarak bilinmektedir. Bu kan rahatsızlığını kırmızı kan hücrelerinin fonksiyonlarında ve sayısındaki anormallik şeklinde ifade edebiliriz. Kırmızı kan hücreleriniz kırmızı rengini hemoglobinden alır, demir içeriği zengin protein oksijeni ciğerlerden vücudun diğer bölgelerine taşır.

>> Kansızlığa Karşı Ispanaklı Yumurta

Anemi kırmızı kan hücrelerinin sayısını azalttığında ya da hücrelerin taşıyabileceği hemoglobin miktarını azalttığında vücudunuzun dokuları oksijenden yoksun kalır.

Oksijen eksikliği tipik anemia türleri bulgularını üretir.Bu anemi bulguları: güçsüzlük, aşırı yorgunluk, solgun bir ten, nefes darlığı, düsensiz kalp atışıdır. Hatta çok şiddetli anemi felç, kalp krizi ve kalp tıkanıklığına da yol açabilmektedir.

Demir eksikliği gibi bazı anemi türleri doğrudan kendileri rahatsızlığı yaratırken bazı anemilerde ise ardında dalak büyümesi ya da anti kanser ilaçlarının alımıyla sonuçlanan hemolitik anemia gibi bir hastalık yatmaktadır. Bazı anemi hastalıkları kolayca tedavi edilebilirken bazıları ise kronik ve hayatı tehdit edicidir.

EN SIK RASTLANILAN ANEMİ TÜRLERİ

Demir Eksikliğine Bağlı Anemi:

Vücudun yeni hemoglobin oksijen taşıyan kırmızı hücrelerdeki proteini yaratabilmesi için demire ihtiyacı vardır. Eksik demir alımı demir eksikliğine bağlı anemiye neden olur. Demir eksikliğine bağlı anemilerin neredeyse çok önemli kısmı bazı kronik kanamaların sonucunda meydana gelir. Örneğin; burun kanamaları, basur, mide ya da bağırsak ülseri, polip, gastroenterital kanser ve aşırı adet kanamaları gibi… Vücut bu aşırı kanamalar sırasında yüklü miktarda demir kaybeder. Daha az görülebilen demir eksikliğine bağlı anemi demiri emme yeterli mide asiti olmayan daha yaşlı insanlarda da gelişebilir.

Demire bağlı aneminin kendine özel bulguları:

* Yiyecek dışındaki şeylere istek. örneğin; toprak, buz, kireç taşı, nişasta gibi..
* Ağız kenarında ve tırnaklarda çatlaklar
* Tırnaklarda biçimsizlik; kaşık biçimini almaları gibi..
* Tahriş olmuş dil

Sağ taraftaki resimde demir eksikliğinin uygun hemoglobin üretimini engellediğini görüyoruz. Hücreler renksiz ve normalden daha küçük görünüyorlar.

Aplastik Anemi:

Bu aneminin en ciddi olanlarındandır. Bu ciddi hastalıkta, vücudun kemik ilikleri kırmızı, beyaz gibi kan hücrelerinden yeterli miktarda üretemez. Aplastik aneminin yarıya yakının nedeni bilinemez. Bilinen nedenler kalıtsal kusurlardan radyosyana ve zehirli kimyasal maddelere ya da bazı belirli ilaçların etkisine kadar bir alanda yer almaktadırlar. Bazı virüsler ve kanserler de bu hastalığın altında yatan nedenlerden sayılabilir.

Aplastik aneminin kendine özel bulguları:

* Sıkça oluşan enfeksiyonlar
* Deri altında görülen kan lekeleri
* Travma olmaksızın oluşan bere ya da çürükler
* Kendiliğinden oluşan burun, ağız, rektum, vajina ve dişeti kanamaları
* Ağız, gırtlak, rektumla ilgili ülserler

Folik Asit Eksikliğine Bağlı Anemi:

Vücudun yeterli kırmızı hücreleri yaratmak için folik aside ihtiyacı vardır. Folik asit olmaksızın kırmızı kan hücre üretimi düşer ve anemi ile sonuçlanır. Bu tür anemiler özellikle alkoliklerde çok sık görülür çünkü alkol folik asitin emilimini ve metabolizmasını engeller. Diğer nedenler bağırsak hastalıkları, kötü emilim hastalıkları, ağızdan alınan gebelikten korunma hapları, kanser için alınan çeşitli ilaçlar ve epilepsi.

Folik Asit eksikliğine bağlı aneminin kendine özgü bulguları:

Bu tür anemiler genişleyen kırmızı kan hücreleri ile karakterize edilirler ve aşağıdaki unsurlarla sonuçlanırlar:

* İshal
* Depresyon
* Şişmiş ve kırmızı bir dil

Hemolitik Anemi:

Çok sık rastlanmayan türden olan bu anemi vücudun doğal artık toplama metabolizması vakitsizce kırmızı kan hücrelerini yok ettiğinde sonuçlanır. Sonuç olarak, kemik iliği yeni kırmızı kan hücrelerini normalden 10 kat daha fazla üreterek bunu telafi etmeye çalışır.

Bu yeni hücreler küçük ya da şekilsiz, vücut dokularına oksijeni taşımakta yetersiz olan hücrelerdir. Hemolitic aneminin nedenleri, dalağın genişlemesinden bağışıklık hastalıklarına, hemoglobin molekülleri ya da zar yapısının bozukluklarından kalan sorunlara kadar pek çok nedenle açıklanabilir.

(Orak hücre anemisi anormal hemoglobin molekülleri nedeniyle hemolitik aneminin bir türü olarak kabul edilir.)

Hemolitik anemi; Zamanından önce gelişen hücrelerin ömrü kısa oluyor. Hücrelerin normal büyüklüğe erişmesini engelliyor ve üretimini azaltıyor.

Hemolitik Aneminin kendine özgü bulguları:

Hemolitik anemi çok sayıdaki kırmızı kan hücrelerinin kısa bir sürede yok olmasıyla oluşan hemolitik krizlerin bir işareti olarak kabul edilebilir. Bu tür krizler aşağıdaki şekildedir:

* Ateş
* Sırt ve mide ağrısı
* Titremeler
* Baş dönmesi
* Kan basıncındaki önemli bir düşüş
* Sarılık ve idrarda koyulaşma
* Dalağın genişlemesinden kaynaklanan anormal ağrı

Kötücül Anemi (Pernicious anemia):

Vitamin B-12 eksikliği anemisi: B-12 vitaminin emilimi için mide B-12 asıl faktörü denilen bir maddeyi salgılaması gerekir. Bu temel faktörün eksikliği bu nedenle vitamin B-12 eksikliğine neden olur. Kemik iliğinin kırmızı kan hücrelerini üretebilmesi için B-12 vitaminine ihtiyacı olduğundan, yetersiz miktar anemiye neden olur. Bu tarz anemiler genelikle hayvan ürünlerini yemeyen vejetaryanlarda görülür.

Kötücül aneminin kendine özgü bulguları:

Bu tarz bir anemi genişleyen kırmızı kan hücreleriyle (macrocytic anemia) karakterize edilir ve sonuçları:

* Eller ve ayaklarda ürperme
* Bacaklarda, ayaklarda ve ellerde ve spastik hareketlerde duyum kaybı
* Sarı ve mavi renklerle ilgili olarak renk körlüğü türü
* Şişmiş, ağrıyan ve yanan bir dil
* Kilo kaybı
* Kararmış cilt
* İshal
* Düzensizlik
* Depresyon
* Entellektüel fonksiyonların azalması

Orak -Hücre Anemisi (sickle-cell anemia):

Afrikalı Amerikalılarda ayrıcalıklı olarak görülen bir tür ırsi hemolitik anemidir. Bu hastalıkta, kırmızı kan hücreleri hücrelerdeki oksijeni azaltan anormal hemoglobin formunu içerir. Sonuç olarak, hilal ya da orak şeklini alırlar ve dalak, böbrek, beyin, kemikler ve diğer organların kan damarlarından rahatça akamazlar. Bu, organlara zarar veren engeller yaratmakla kalmazlar ayrıca hilal şekilleri ile kırıcı ve dokulara oksijeni taşıyamama durumları söz konusu olur. Sonuç anemidir.

Orak hücre anemisinin kendine özgü bulguları:

Hemolitik anemi türü olan bu anemi kandaki oksijen miktarını azaltan aşağıda belirtilen aktiviteleri takip eden krizlerle göze çarpar.

* Enerjik egzersizler
* Yüksek rakımlı yerler

Aneminin aniden kötüleşmesi ağrı, ateş ve nefessizlik bu krizleri işaret eder. Anormal ağrı çok şiddetlidir. Bu krizleri geçiren çocuklar çok şiddetli göğüs ağrısı çekerler.

Kansızlık kadınları tehdit ediyor!

Doğurganlık çağındaki kadınları etkileyen kansızlık; yorgunluk, baş dönmesi gibi belirtiler gösteriyor.

Ülkemizdeki kadınların yaklaşık üçte birinde demir eksikliğine bağlı kansızlık görülüyor. Bunun nedeni ise adet kanamaları ve sık yapılan doğumlar. Kansızlık özellikle doğurganlık çağındaki kadınları daha çok etkiliyor.

Halsizlik, yorgunluk, çarpıntı, nefes darlığı, baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, saç dökülmesi ve tırnaklarda kırılma gibi belirtiler de kansızlığa işaret olabiliyor.

Anne sütü önemli demir kaynağı

Gebe ve emzikli kadınlarda da kansızlığa sık rastlanıyor. Bu durumdaki kadınlara, kansızlık gelişmemesi için demir içeren ilaçlar verilmesi gerekiyor çünkü, annede kansızlık varsa bebeğin anne karnındaki fiziksel ve zihinsel gelişimi olumsuz yönde etkilenebiliyor. En önemli demir kaynaklarından biri de anne sütü olduğundan yeni doğan çocukların en az 6 ay süre ile emzirilmeleri gerekiyor.

Vitamin eksikliği de olabilir

Kansızlığın bir diğer nedeni ise B12 vitamini eksikliğidir. Gıdalarla alınan vitamin B12’nin yeterince emilememesi sonucu oluşur. Halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı gibi bulguların yanında unutkanlık, aşırı sinirlilik, el ve ayaklarda uyuşma, denge kaybı, bazen de şuur bulanıklığı ile kendini gösterebilir. Bu hastalara erken dönemlerde B12 verilmesi tedavide başarı şansını artırır.

Kansızlığı önemseyin!

En fazla genç kadın ve çocuklarda demir eksikliği olarak görülen kansızlık, diğer hastalıklarla karıştırılması nedeniyle genellikle göz ardı ediliyor. Kandaki alyuvar veya alyuvarlara renk veren hemoglobin sayısındaki azalma, kansızlık olarak adlandırılıyor.

Hemoglobinin üretilmesinde gerekli olan demir, besinlerle yeterli miktarda alınmazsa hastalığın oluşmasına zemin hazırlıyor.

Beslenme ve Diyet Uzmanı Özlem Sert, bu konuyla ilgili cnnturk.com’un sorularını yanıtladı:

Hemoglobin miktarı ne olmalı?

“Hemoglobin miktarı erkeklerde 13 g/dL, kadınlarda 12 g/dL, altı ay ile altı yaş arası çocuklarda 11 g/dL nin, 6-14 yaşlarda 12 g/dL nin altındaysa kişi anemik kabul edilir.

Beslenmenin yanı sıra kişide karaciğer, böbrek rahatsızlıkları ve kanser gibi ciddi hastalıklarda görülen iç kanama varsa demir eksikliği kansızlığın nedeni olabilir.”

Kansızlığın belirtileri nelerdir?

“Halsizlik, yorgunluk, soluk bir cilt, asabiyet, uykusuzluk, konsantrasyon eksikliği, saç dökülmesi, tırnaklarda incelme görülebilir.

Dünya nüfusunun yüzde 30’unda görülen kansızlık ileri derecelerde elde ve ayakta karıncalanma, depresyon, çarpıntı, kulak çınlaması gibi yakınmalara neden olur.

Özellikle kış aylarında el ve ayaklarda üşüme ile kendini gösterir. Bu tip şikayeti olanlar en yakın bir zamanda hematoloğa başvurmalıdırlar.

Eğer kansızlık demir eksikliğinden oluşuyorsa ağız kenarlarında ve dilde yaralar, tırnaklarda çatlaklar, toprak, buz ve kirece karşı istek olabilir.

Folik asit eksikliğinden kaynaklı ise depresyon, ishal, şiş bir dil olabilir. B-12 vitamini eksikliğinden oluşuyorsa da kilo kaybı, depresyon, hafif renk körlüğü, duyu kaybı ve kararmış bir cilt görülebilir.”

Kansızlık nasıl tedavi edilir?

“Tedavide öncelikle kansızlığa sebep olan unsurları öğrenmek gerekir. Fazla adet kanaması veya hemoroid kanaması varsa tedavi edilmelidir. ”

Beslenmeye bağlı olan bir durumsa dikkat edilmesi gerekenler:

– Kırmızı et, karaciğer, balık, yumurta sarısı, kurubaklagiller, kuru üzüm, kuru incir, yeşil yapraklı sebzeler, ayçekirdeği, fıstık, ceviz, badem, soya fasülyesi demirden zengin yiyecekler tüketilmeli
– Demir emilimini artıran C vitamini alınmalı.
– Öğünlerde ana yemeklerin yanında domates, maydanoz, sivri biber, marul içeren limonlu salata tercih edilmeli
– İçinde bulunan laktik asit demirin vücutta depolanmasını kolaylaştırdığı için yoğurt tüketimi artırılmalı
– Demir emilimini azaltan besinler fazla tüketilmemeli. Çay, kahve, kola, sigara, alkol ve kepekli ekmek.
– Yemekten en az yarım saat sonra çay veya kahve tüketilmemeli
– Sebzelerin haşlama suyu atılmamalı
– Sebzeler mümkün olduğunca az suda veya düdüklü tencerede pişirilmeli

Aşırı üşüme kansızlığın belirtisi

Özellikle kış aylarında el ve ayakların normalden fazla üşümesi ve ısınmaması kansızlığın belirtisi olabilir

Kansızlık, kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan, oksijen taşımakla görevli hemoglobin molekülünün miktarındaki azalma olarak tanımlanıyor.

Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hematoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdal Kurtoğlu, kansızlığın en fazla genç kadınlarda ve iyi beslenmeyen bebeklerde görüldüğünü söyledi.

Kan hücreleri açısından önem taşıyan hemoglobin molekülünün üretilmesi için demire ihtiyaç duyulduğunu belirten Kurtoğlu, şunları söyledi: “Besinlerle demir alımının az olması ya da farkına varılamayan iç kanamalar nedeniyle vücuttaki demir kaybının artması bu mineralin eksikliğine yol açar. Bu eksikliğin yol açtığı başlıca rahatsızlık da kansızlıktır. Kansızlığın temelinde çoğunlukla karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları , kanser gibi ciddi hastalıklar yatar.”

Kurtoğlu, kansızlık görülen kişilerin el ve ayaklarında normalden daha fazla üşüme olacağını ve çok güç ısıtılacağını belirterek, “Ayrıca, halsizlik, çabuk yorulma ve iştahsızlık da kansızlığa işaret edebilir. Bu nedenle, özellikle kış aylarında el ve ayakların fazla üşümesinden şikayet edenler hemen bir doktora başvurmalı ve kanını kontrol ettirmelidir” dedi.

Kansızlığın önce altında yatan nedeninin belirlenmesi ve bilinçsiz bir şekilde ilaç kullanmaktan kesinlikle kaçınılması gerektiğini vurgulayan Kurtoğlu, “Beslenmeden kaynaklanıyorsa demir destekli bir diyet programı uygulanır. Ancak, temelinde ciddi hastalıkların bulunabileceği kansızlık için doktora gitmeden gelişi güzel bir beslenme programının uygulanması, daha kötü sonuçlar doğurabilir. Bir elin fazla üşümesi, önemsenmelidir” diye konuştu.