Teknoloji her alanda gelişiyor ve alıştığımız şeyler bir anda değişebiliyor. Bilgisayarların hayatımıza girdiği ilk zamanları çok iyi hatırlıyorum da, fragman koleksiyonu yapardım ve hepsinin uzantısı MOV, destekleyen oynatıcısı ise Quick Time idi. Sonradan bir sürü video formatı, ses formatı çıktı. Her biri öbürünün üstüne bir yenilik kattı; daha ufak boyut, daha iyi kalite, daha kolay dönüştürme vs.. Şimdi ise yeni bir video formatı yükseliyor. 2015 yılında kurulan, fakat adını yeni yeni duymaya başladığımız Alliance for Open Media‘nın resmi video formatı AV1.
AV1’in geniş tanımından anlamış olmalısınız, Alliance for Open Media’nın Türkçe karşılığı Açık Medya için İttifak. Bu ittifak,(Google, Amazon, Netflix, İntel, Nvidia, Amd, vd.) büyük internet ve donanım şirketlerinden oluşuyor ve en büyük hedefleri video kodlayıcı/çözücü patentleri için daha fazla para ödememek.
Şuan gelişim aşamasında olan ve ittifak içindekilerin kullanımına açık olan AV1 formatı, yakın gelecekte her yerde ilk tercih olmayı hedefliyor ve şimdilerin popüler video formatları Mpeg-4, H264 ve H265’in de yerine geçmeyi planlıyor.
Güncelleme: Netflix, veri tüketimini azaltacak olan AV1 seçeneğini, Android uygulamasında kullanmaya başladı.
Güncelleme 2: Microsoft, 2021 senesi içinde Windows 10 işletim sistemine AV1 desteğini getireceğini duyurdu.
Peki neden AV1?
İlk olarak AV1, açık kaynak ve telifsiz bir format olmasıyla ön plana çıkıyor. Yani AV1 video formatını kullanacak olan firmalar, video kodlayıcıları için (yada her ne kullanıyorlarsa) telif parası ödemek zorunda kalmayacaklar.
İkinci olarak ise AV1, şuan her ne kadar yüksek performans ihtiyacı duyan bir format olsa da elde edilen videoların boyutları diğer formatlara göre daha düşük olacağından ve buna rağmen görüntü kalitesi de düşmeyeceğinden diğer formatlara kafa tutacak. Bu formatı kullananlar ise daha fazla depolama alanından tasarruf sağlamış olacaklar.
Yukarıda da belirttiğim gibi, AV1 henüz gelişim aşamasında. Bazıları bu formatın boş iş olduğunu, tutmayacağını söylüyorlar ancak performans gereksinimi biraz azaltılabilirse; telif ödemesi olmaması ve düşük boyutlu dosyalar üretebilmesi sebebi ile en çok tercih edilecek formatlardan biri olması garanti.
Şuan hali hazırda AV1‘i destekleyen, gelişimine katkı sunan internet devlerinin başında; IBM, Microsoft, Google, Amazon, Cisco, İntel ve Netflix isimlerini görüyoruz. Hatta Youtube ve Netflix yakın zamanda tüm video veritabanını AV1’e geçireceklerini söylüyorlar. Youtube’un bununla alakalı bir test listesi de bulunuyor. Fakat test listesinde AV1 formatlı videoları izleyebilmeniz için Youtube üstünden Testtube‘u aktif etmeniz, Chrome’un 70, Firefox’un 63 sürümlerine sahip olmanız ve sanırım tarayıcı ayarlarından media.av1.enabled seçeneğini açmış olmanız gerekiyor.
Firefox 63 ve sonrasında media.av1 aktif etmek için adres satırına about:config?filter=media.av1.enabled komutunu yapıştırın, riski kabullenin, açılan ekranda false yazıyor olacak oraya iki kez sol tıklayın, true olduysa işlem tamam.
Youtube’un AV1 test oynatma listesine hemen aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
https://www.youtube.com/playlist?list=PLyqf6gJt7KuHBmeVzZteZUlNUQAVLwrZS
Peki AV1 Formatına Dönüşüm?
Geldik asıl sorumuza! Ev kullanıcısı olarak elimizdeki videoları AV1 formatına dönüştürebilecek miyiz?
- Evet. Ama nasıl yapacağız?
Konuyla alakalı biraz araştırma yaptım ve şuan için ücretsiz video dönüştürücülerde AV1 formatının olmadığını gördüm. Belki bu yazıdan 1-2 hafta sonra, belki ben yazımı yayınlarken AV1 desteği bazı dönüştürücü yazılımlara ekleniyor yada eklenmiş olacak ama geriye dönük baktığımızda sadece bir adet online dönüştürücü olduğunu söyleyebilirim.
Adresi;
https://convertio.co/tr/mp4-av1/
Siteye giriyorsunuz, masa üstünüzden yada bir url’den istediğiniz bir video dosyasını seçiyor, sonra AV1 formatını seçip dönüştürmeyi başlatıyorsunuz. Tabi videonuz önce convertio sunucularına upload edileceği için, işlem epey uzun sürüyor. Upload ve dönüştürme işlemi tamamlandıktan sonra ise AV1 formatlı videonuzu yine convertio üstünden bilgisayarınıza indiriyorsunuz.
Deneyimim: Upload ve dönüştürme süresi dosya boyutuna göre değişiyor. Dönüştürme ise epey bir uzun sürüyor. 9 mb boyutlu, 1,5 dakikalık .flv video, yaklaşık 50 dakikada av1 formatına dönüştürüldü. Ancak bu dosyayı bilgisayarımda çözücü olmadığı için izleyemedim.
Yakın zamanda muhtemelen ücretsiz AV1 dönüştürücüler yayınlanacaktır ama o zaman gelene kadar bununla idare etmemiz gerekiyor. Ayrıca AV1 formatını oynatma konusunda da hem tarayıcılar, hemde video oynatıcıların tam destek sunmasını beklememiz gerekiyor. Aksi halde AV1 ile ufak sorunlar yaşama ihtimali de var.
Konuyla alakalı yeni gelişmeler olursa yazımda güncelleme yapacağım. Eğer sizinde eklemek yada paylaştıklarımla alakalı düzeltmek istedikleriniz olursa, yazı altından yorum olarak yazabilirsiniz.
Ekleme: AV1 formatlı video demolarını tarayıcılardan izlemek için Chrome 70 ve Firefox 63 sürümlerinde media.av1.enabled özelliğini aktive etmeniz gerekiyor. Bilgisayarlarda ise AV1 codec için Ffmpeg yüklemeniz belki işe yarayabilir.
İşin online izleme bölümünde şuan için Bitmovin isimli bir html5 oynatıcı kullanılıyor. Bu oynatıcıyla alakalı bilgi edinmek isterseniz bu bağlantıya göz atabilirsiniz.